Osmanlı’da Vergiler ve Özellikleri
İlk para, Osman Bey zamanında basılmıştır. İlk gümüş para Orhan Bey; ilk altın para Fatih; ilk kağıt para da Abdülmecit tarafından basılmıştır. Osmanlılarda ilk mali teşkilat, 1. Murat zamanında hazırlanmıştır. İlk bütçe, Tarhuncu Ahmet Paşa tarafından hazırlanmıştır.
Osmanlı’da Vergiler
Vergilerin hepsine tekalif denirdi. İkiye ayrılırdı:
ŞER’İ VERGİLER (TEKALİF-i ŞERİYE)
Öşür: Müslümanlardan onda bir oranında alınan toprak ve ürün vergisidir. Ürün üzerinden ayni olarak alınırdı.
Haraç: Gayrimüslimlerden alınan toprak vergisidir.
Cizye: Sağlıklı gayrimüslim erkeklerden askerlik yapmamaları karşılığında alınan vergidir.
ÖRFİ VERGİLER (TEKALİF-İ ÖRFİYE)
Resmi Ağnam: Koyun vergisi olarak bilinir. Koyun, keçi, deve, manda besleyenlerden hayvan sayısına göre alınan vergidir.
Çift Resmi: Tarım üreticisinin toprağının büyüklüğüne ve kendisinin evli bekar oluşuna göre alınan vergidir.
Resmi Çiftbozan: Toprağını boş bırakan ya da terk edenlerden alınan vergidir.
Resmi Avarız: Olağanüstü durumlarda padişahın emriyle alınan vergilerdir. Zamanla sürekli alınan vergilerden biri olmuştur.
Bu vergiler dışında;
- Resm-i Arus
- Resm-i Aşiyab
- Resm-i Zaman
- Resm-i Mücerret
- Resmi İspenç
- Resm-i Bennak
isimli vergiler de alınmaktaydı.
Devletin başlıca gelirleri:
> Müslümanlardan (öşür) ve Müslüman olmayanlardan (haraç, cizye) alınan vergiler,
> Savaşta alınan ganimetin beşte biri,
> Gümrük, maden, orman, tuzla ve hayvan vergisi,
> Bağlı beylik ve devletlerin ödediği vergiler,
> Osmanlıda halkın tümüne “reaya” denilirdi.